H άγρια ζωή στο Τσέρνομπιλ σήμερα (vid)

Τρείς δεκαετίες μετά ο πληθυσμός των ζώων αυξάνεται

Στις 26 Απριλίου 1986 συνέβη η χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην ιστορία της ανθρωπότητας, απελευθερώνοντας τόνους ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα. Η έκρηξη του τέταρτου πυρηνικού αντιδραστήρα του Τσέρνομπιλ απελευθέρωσε 200 φορές μεγαλύτερα επίπεδα ραδιενέργειας από ότι απελευθερώθηκε στις δύο ατομικές βόμβες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Πάνω από 130.000 άνθρωποι της ευρύτερης περιοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους άμεσα για να μην εκτεθούν σε περισσότερη ακτινοβολία. Οι χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Ρωσία, όμως ραδιενεργά σύννεφα παρατηρήθηκαν από τις βρετανικές νήσους και την κεντρική Ευρώπη μέχρι και πάνω από την χώρα μας.

Πέραν των γνωστών καταγεγραμμένων θανάτων πολιτών και στρατιωτικού προσωπικού η καταστροφή στο Τσέρνομπιλ προκάλεσε ακόμη περισσότερους θανάτους και προβλήματα μέσω καρκίνων από έκθεση στην ακτινοβολία. Δυστυχώς πολλά από τα προβλήματα αυτά τα βιώνουν ακόμη και σήμερα οι άνθρωποι των γύρω περιοχών με τον χειρότερο τρόπο.

Ωστόσο, κάτι παράξενο έχει αρχίσει να παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην απαγορευμένη ζώνη του ατυχήματος, κάτι που έχει αρχίσει να τραβάει τα βλέμματα του κόσμου και της επιστημονικής κοινότητας. Μετά τον θάνατο που σκόρπισε ο αντιδραστήρας σε οτιδήποτε ζωντανό, η φύση θέλησε να γεμίσει με ζωή την έκταση των 2.600 km². Παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην "ζώνη" λόγω της ραδιενέργειας πληθυσμοί ορισμένων θηλαστικών δείχνουν να αυξάνονται. Η έλλειψη της ανθρώπινης παρέμβασης στο οικοσύστημα επέτρεψε στην τοπική άγρια ζωή να γεμίσει το δηλητηριασμένο τοπίο της περιοχής.

Μπορείς να πεις ότι το συνολικό αποτέλεσμα ήταν θετικό για την άγρια ζωή. Η ραδιενέργεια είναι θέμα αυξανόμενου πιθανού ρίσκου, αλλά όταν υπάρχουν άνθρωποι τριγύρω τα ζώα καταλήγουν να σκοτώνονται ή να χάνουν το σπίτι τους. Nick Beresford Centre for Ecology and hydrology in Lancaster

Λύκοι, αλεπούδες, αγριόχοιροι, ελάφια ακόμη και ένα υπό εξαφάνιση είδος άγριου αλόγου είναι μερικά μόνο από τα είδη ζώων που κατάφεραν να ανταπεξέλθουν στο ραδιενεργό περιβάλλον της ζώνης αποκλεισμού. Στις επισκέψεις που γίνονται στην περιοχή από επιστήμονες που θέλουν να διεξάγουν έρευνες αλλά και από δημοσιογράφους, μαθαίνουμε αλλά και βλέπουμε μέσα από φωτογραφικό υλικό πως μοιάζει η περιοχή σήμερα. Τόσο τα μεγάλα, γκρίζα σοβιετικά κτήρια της εποχής, όσο και μικρά σπίτια στην εξοχή δείχνουν να είναι έτοιμα να καταβροχθιστούν από την φύση και την βλάστηση που τα περιβάλλει. Ζώα κυκλοφορούν στους άδειους δρόμους του Πριπιάτ αναζητώντας τροφή, σαν να μην συνέβη ποτέ κάποια τρομακτική καταστροφή στην περιοχή.

Μάλιστα, μέσα στην εκκενωμένη πόλη του Πριπιάτ, ένα μέρος της ζωής που κατοικεί εκεί αποτελείται από τους απογόνους των σκυλιών, που άφησαν πίσω οι κάτοικοι της πόλης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις υπάρχουν γύρω στα 300 αδέσποτα σκυλιά εκεί πέρα τα οποία έχουν χαμηλό προσδόκιμο ζωής. Οι μετρήσεις άλλων ζώων που έχουν διενεργήσει επιστήμονες δείχνουν τα νούμερα τους να αυξάνονται, όμως κάποιοι διαφωνούν με αυτήν την θεωρία λέγοντας πως τα ίχνη ζωής είναι περιορισμένα.

Στο σημείο που όμως που σχεδόν όλοι δείχνουν να συμφωνούν, είναι στο γεγονός ότι ή άγρια ζωή της περιοχής έχει πληγεί σοβαρά από τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας. Καρκίνοι, γενετικές ανωμαλίες και άλλες καταστάσεις που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας έχουν παρατηρηθεί σε ζώα της περιοχής. Μόνο τα έντομα κατάφεραν να μην βιώσουν έντονα αρνητικές συνέπειες μετά την καταστροφική έκρηξη του αντιδραστήρα.

Για πολλούς επιστήμονες όμως το ερώτημα δεν είναι εάν ο πληθυσμός των ζώων αυξάνεται, αλλά τι αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτόν. Είναι ο ανθρώπινος παράγοντας μεγαλύτερος κίνδυνος από την ραδιενέργεια για το οικοσύστημα; Πολλοί πιστεύουν πως ναι, και εάν πάρουμε υπόψη το τι συνέβη αυτές τις τρείς δεκαετίες στην μολυσμένη ουκρανική γη γύρω από το Τσέρνομπιλ, μπορούμε να καταλάβουμε τον λόγο.

Όσον αφορά ορισμένα είδη ζώων όπως παραδείγματος χάρη λύκους, τα νούμερα τους είναι εφταπλάσια μέσα στην ζώνη αποκλεισμού από ότι σε κατοικήσιμες περιοχές γύρω από αυτήν. Γεγονός που έχει οδηγήσει ορισμένα ζώα να αρχίσουν να περιπλανώνται ελεύθερα σε περιοχές έξω από την ζώνη. Θα μπορούσαν άραγε αυτά τα ζώα να μεταφέρουν μεταλλαγμένο γενετικό υλικό σε άλλες περιοχές; Και τις επιπτώσεις θα είχε κάτι τέτοιο στις μελλοντικές γενιές ζώων που θα κληρονομούσαν αυτά τα γονίδια; Προς το παρόν δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πλήρως τις απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις.

Τα ζώα δεν είναι οι μόνοι κάτοικοι της περιοχής, μια μικρή ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μέσα στην ζώνη η οποία κατοικείται από παλιούς κατοίκους της μεγάλους σε ηλικία πλέον. Οι 187 άνθρωποι που έχουν επιστρέψει βασίζονται κυρίως στην καλλιέργεια της γης για να καλύψουν τις διατροφικές τους απαιτήσεις. Τοπικές αρχές που υπάρχουν στην περιοχή ελέγχουν τακτικά τους ίδιους και τις σοδειές τους για ραδιενέργεια και φροντίζουν κανένα από τα τρόφιμα τους να μην φύγουν από την ζώνη.

Επίσης, Κινέζοι και Γερμανοί επενδυτές χρηματοδότησαν την κατασκευή ηλιακών πάνελ για την παραγωγή ενέργειας σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από τον αντιδραστήρα. Ακόμη και τουριστικά ταξίδια γίνονται σε περιοχές που θεωρούνται λιγότερο ραδιενεργές.

Η ζώνη του Τσέρνομπιλ όμως θα παραμείνει ραδιενεργή για χιλιετίες ακόμη, αφού η ημιζωή του πλουτώνιου-239 είναι 24.100 χρόνια. Η φύση και η άγρια ζωή πάντως δεν δείχνουν να πτοούνται από αυτό, καθώς πλέον αυτοί είναι οι κυρίαρχοι μέσα στο, μολυσμένο από ραδιενέργεια, τοπίο. Η όποια ανθρώπινη δραστηριότητα λαμβάνει χώρα μέσα στην ζώνη είναι περιορισμένη και δεν πρόκειται να διαταράξει το οικοσύστημα που αναπτύσσει η φύση.