Ο Ντοστογιέφσκι, στο έργο του «Αδελφοί Καραμαζώφ», διατυπώνει την εν λόγω θέση: «Αν δεν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται». Ο Λακάν με την διδασκαλία του, μας λέει πως μάλλον ισχύει το αντίθετο, δηλαδή αν δεν υπάρχει θεός, όλα απαγορεύονται. Η παραπάνω φράση, ίσως γίνεται πιο κατανοητή με μια ενδεχόμενη αναστροφή της, μετατρεπόμενη έτσι στην αντίστοιχη: αν υπάρχει θεός, όλα επιτρέπονται.
Δεν αποτελεί καμία νοητική ακροβασία η παραπάνω θέση, αν κανείς αναλογιστεί το πρόσταγμα του επικρατούντος νέο-φιλελευθερισμού σε παγκόσμια κλίμακα: απόλαυσε με όποιον τρόπο μπορείς. Κατά μια επέκταση, τούτο το πρόσταγμα έρχεται να επιβεβαιώσει και τα αντίστοιχα των διάφορων φονταμενταλιστικών ομάδων που επέρχονται στο παγκόσμιο προσκήνιο με μια απαράμιλλη δυναμική τα τελευταία χρόνια.
Τελικά, πέθανε ο θεός έτσι όπως υποστήριξε ο Νίτσε; Κατά μία έννοια ίσως να πέθανε, αλλά όχι ουσιαστικά, ο άνθρωπος δεν κατάφερε να τον φονεύσει, εφόσον θέλησε να τον διατηρήσει στην φαντασίωση του, ζωντανό. Ουσιαστικά, αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα στον φαντασιακό και στον συμβολικό πατέρα και κατά αναλογία ανάμεσα στην κυριαρχία και την αυθεντία. Η απώθηση και η απάρνηση του θανάτου στον νεωτερικό μας πολιτισμό αναφύει δύο θέσεις σχετικές με τον θάνατο. Έτσι, από τη μια πλευρά υπάρχει μια συντηρητική στάση και από την άλλη ένας μηδενιστικός λόγος, οι οποίες θέσεις φετιχοποιούν την έννοια του «θανάτου».
Η Δημοκρατία, στο όνομα της οποίας εκφωνούνται δακρύβρεχτοι λόγοι τουλάχιστον εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ο τόπος όπου οι πολίτες πραγματώνουν το δικαίωμά τους να συμμετέχουν ελεύθερα στα κοινά αφήνοντας κενό το κέντρο της εξουσίας. Στην πράξη βέβαια οι προσπάθειες κατάληψης του κενού του κέντρου εντείνονται, παραγνωρίζοντας την δομική έλλειψη που συγκροτεί τόσο τα υποκείμενα όσο και την ίδια την κοινωνία.
Στον απόηχο της φράσης του «όλα επιτρέπονται» παρατηρείται η απάρνηση του θανάτου, του συμβολικού πατέρα, του Νόμου καθώς και της διαφοράς μεταξύ των φύλων. Ο Λόγος της γνώσης δομώντας μια τεχνοκρατική κοινωνία απωθεί βίαια το σημαίνον του Νόμου παράλληλα με την αλήθεια, η οποία ζητάει από τα υποκείμενα την αναγνώριση και την κατανόηση της προαναφερθείσας διαφοράς και της υπευθυνότητας με την αντίστοιχη ανάληψη ευθυνών.
Δεν είναι το όλον δυνατόν λοιπόν, το αρμονικό κλείσιμο της κοινωνίας είναι αδύνατο να υπάρξει, εκτός αν αυτό οδηγεί στον ολοκληρωτισμό. Η ανοικτή κοινωνία, βασισμένη στην αναγνώριση της δομικής έλλειψης, αυτή η διχασμένη κοινωνία μπορεί να κινητοποιήσει προσπάθειες προς μια οδό εγκαθίδρυσης ενός δικαιότερου τρόπου λειτουργίας, βασισμένου σε μια ηθική και ένα πολιτικό διατηρώντας παράλληλα την απόσταση που υφίσταται μεταξύ τους.
Συνεπώς, ο θεός του Ντοστογιέφσκι θα πρέπει να υπάρχει ως νεκρός πατέρας στο συμβολικό. Με αυτή τη παραδοχή αποδέχεται ο άνθρωπος τον δικό του θάνατο, την ισχύ του Νόμου και την Διαφορά, δομώντας τη ζωή του γύρω από την έλλειψη και ορίζοντας πως το όλον ΔΕΝ είναι δυνατόν.
0 comments
Δημοσίευση σχολίου